Ny androaniko

Tongava maro !

Izay mbola tsy nahaefa ny anjarany na mbola manana atolotra dia mbola misy fotoana hatrany.

Fanoratra ny teny avy amin'ny teny vahiny sasantsasany.

Ireo teny vahiny gasina dia tokony hampanarahina ny fomban-teny malagasy ; koa amin'izany tsy tokony hosoratana hoe ministra fa minisitra, tsy rejistra fa rejisitra. Samy azo soratana kosa ny kristianina sy kristiana.

Ny fiafaran'ny teny "-ie" amin'ny teny frantsay raha gasina dia tsy tokony ho -y fa -ia: jeografia, poezia, litania...

(nalaina tanaty ny boky "Isambilo" T4 nosoratan'ingahy Regis Rajemison Raolison ihany ity lesona ity, ary tena ilaintsika mpandika vaovao toa ny any amin'ny Global voice, ny wikipédia sns.) 

 

 

 

 

Ny fanakambanan-teny

 

Raha ny teny voalohany miafara amin'ny  -ka , -tra, -na, ary ny faharoa manomboka amin'ny renifeo dia toa izao ny lalànan'ny fanakambanan-teny :

alatsaka ny -ka, ny -tra, na ny a amin'ny -na, dia soloina tsipi-panohizana "-". Raha toa ka tokony hiova ny renifeo amin'ilay teny faharoa dia ovaina ka ny :

f tonga p : tongo-parafara

h tonga k : tongo-kazo 

l tonga d : tongo-dovia

r tonga dr : hero-dronono

s tonga ts : tongo-tsaka

v tonga b : tongo-boalavo

z tonga j : sora-javona 

 

Raha toa ka miafara amin'ny -na ny teny voalohany dia milatsaka ny a amin'ny -na  saingy ny n kosa miova ho m eo alohan'ny renifeo b sy p, na maty mihitsy eo alohan'ny renifeo m sy n :

oh : moron-tsiraka, sisin-tany, feom-baliha, fofo-menaka.

 

 

 

Hevitra avy amin'i lap izy ity, tohanako fa tsara .

Jereo ato ny fanazavana.

Raha ny hevitra mipetraka ao amin'io lahatsoratra nataon'i lap io dia ho lalao mbola ho lava izy ity. Tsy an-tery hono fa izay terem-panahy. 

Mbola tsy ny anjara enti-modiko ity fa fanokafam-bavony aloha. 

Mahavità be daholo  ! Misaotra lap !

 

 

Ry tenin-drazako

 

 
Eny, mamiko ianao, ry tenin-drazako, ry teniko !

Tiako ianao, lalaiko loatra ary izao dia tsy afeniko,

Fa ny foko manontolo sy ny saiko sy fanahiko

Mampitovy lanja anao sy i Neny ilay niteraka ahiko.

Moa tsy taminao indrindra no nianarako niteny :

Nanononako an’i Dada, nanononako an’i Neny.

Dia i Dada sy i Neny : sampan-drano nitsinjovako

Ny loharano niandohako dia ireo razana tsarovako.

Dada ! Neny ! mamy izany. Aina nisehoan’ny felana,

Tany nisehoan’ny voa, lalana nanelanelana,

Vavolombelona hita maso maneho ny lasa izay takarina

Ho tsinapa sy azo raisina ary tena nisy marina...

Tiako i Dada, mamy i Neny ! Nefa inona, lazao

Ny ho nanononako azy raha tsy tao tokoa ianao ?

Ry Tenin-drazako lalaiko ! Ry teny mamy tsy hariako,

Taminao no nahalalako ireto faka nitsiriako...

 

Ary raha zohina indray ny zanatohatra niakarako,

Teny an-dalan'ny fiainana isoritan'ny tantarako,

Dia lasitra namboarinao, notinefinao maharitra

Hifanentana amin'ny molotro, no nahaizako namaritra

Ny hasoan'ito taniko. Ka na lanitra baliaka,

Na tanety mena volo, na ny fanja soa sariaka,

Na ny rano mikoriana, na ny vorona mikalo

Eny anivon-takariva mampiherika mpandalo

Ka mampody aina indray ilay tanàna haolo ngazako...

Taminao dia taminao ! Taminao ry tenin-drazako. 

 

Ary nony vaky vony ilay fitia tanaty foko,

Ka niraraka ho hanitra ny embona ela notrotroiko,

Moa tsy teny taminao no nanokatra ny molotro

Hanambara ilay fitia nampombain'ny fo natolotro ?

Teny tsotra mahalaza ny fitia sy ny alaheloko

Izay nirafitra ho tantaran'ny tsiambarambarateloko .

Eny, ho'aho, ry tenin-drazako, ry fiteny malagasiko,

Tsy nindrana aho fa ambiny aza ireto vita an-taratasiko !

 

Tapitra eo va re ny soa sy ny voa izay notiazako

Taminao, ry teny tiako, taminao, ry tenin-drazako ?

Moa ny herinao voafetra ho an'ny andro fahazazako

Ka raha misondrotra ny taona  dia hiletsy ilay malazako ?

Tsia ry teniko lalaiko ! Tsia, ry teny izay hamboiko !

Tsia ry teny malagasy, ry fiteny iray tsy foiko !

Atao ahoana no hanadino, fa ireo aina sy solofoko,

Ireo taranaka avy amiko ary tena sombi-nofoko :

Tsiry vokatry ny faka, piti-drako tonga aina,

Sarobidiko, lalaiko, nofiko raha diva haraina :

Noro, Fanja, Vero, Tiana, Hery, Zo, Voahangy, Mamy...

Tsy taminao daholo va no nanononako an'izany ?

Taminao no nahitako izay mba laniko ho anarany,

Na i Ramatoaniaiko, na izato Andriamparany...

Ry tenin-drazako lalaiko ! Afapo ny faniriako,

Fa azo taminao daholo izay itiavako ny tiako. 

 

Ary moa ho lany tsiro ny herinao raha toa fakaina

Ny hasinkasin-kevi-tsoa italanjonan'ito saina,

Rehefa injay ianao velarina hanamboarana fiainana :

Mibaribary sy miseho ny marina ekem-pisainana .

Voazavanao ny tsy hita maso, tazoninao ny fahagola ,

Raketinao ny fahendrena tamin-drazako efa tola.

Abaribarinao an'ohatra ny adim-piainana itolomako,

Ny eritreritra sy nofiko, ny hevi-dalina ironako,

Ny fanahy mikatsaka hery, ny finoana izay ilomako,

Hay tsy zava-baovao, f'efa nisy ka iombonako

Tamin'ireto razambeko, olon-kendrin'ny fahiny,

Italanjonan'ny taranaka mandimby ankehitriny ?

Dray ! Ry teny mamy loatra ! Dray ! Ry teny iray mba tiako !

Moa tsy ny torohevitrao no nanitsiako itony diako ?

Tiako ianao, lalaiko loatra ! Ny momba anao sy ny forongony

Horaiketin'ito foko amin'ilay vilany nongony...

Ka ny satanao  rehetra sy ny zony no handrianiko

Ny hevitra napetrakao hozohiko sy antoniko.

Ka na firy refin'andro hany sisa holalovako,

Ahy ianao, ry tenin-drazako, ary hijanona ho lovako.

 

 

Rado (1952) 

Lamaody mihodinkondina moa izy ity ka ireto ny nanatontosa ny adidy nampiantsorohako azy avy tatsy amin'ny tranoko atsy andrefana.

 

tokinao

shoan

kalaneny

harilova

lalasoa

 

Mbola tsy nahaefa adidy : i sefo (lalina izany, ianao nalain-kanirina indray no mampivandravandra) sy  i sazikely mbola sahirana maka sopapa angamba.

Tonga amin'ny tenin'i  ikalakely  moa izy ity hoe : "kilalao mahafinaritra no andeha hilazako azy, mba hifankalalantsika mpinaman'i blaogasifera rehetra maneran-tany."

Misaotra ny namana rehetra fa tsy ny blaogy.com ihany no mifampitsidika fa hatramin'i jogany aza tonga mijery ny fihitaran'ity resaka ity... 

Dia miandry azy mitsà kely ireo izahay an. ! Efa liana dia liana