Ny androaniko

Hiran'i Carson Rangers, nalaina tanatin'ny rakikira "Beratro" navoaka tamin'ny 2002.

Rahoviana no tokony hampiasa ny "milaza ny ho avy" amin'ny matoanteny.

Efa ohatra iray io lohateny io, satria misy fotoana tsy azo ampiasana afa-tsy ny ho avy amin'ny matoanteny :

- Ao aorian'ny tokony : Tokony hiantso  dokotera fa voa mafy ny marary (io ilay ohatra amin'ilay lohateny etsy ambony)

- Ao aorian'ny mba (milaza zavatra kendrena) : Mianatra mba hanondrotra ny firenena.

- Ao aorian'ny enga anie ka : Enga anie ka hotahin'ny razana isika.

- Eo alohan'ny anie : Hotahin'ny razana anie isika.

- Ao aorian'ny te, ta : Ta hatory ity zaza ity izany.

- Ao aorian'ireo teny rehetra mitarika hevitra milaza ny ho avy toy ny hoe :  tsara, mendrika, mikasa, mikendry, mitetika, maniry, mitady, mila, tiana, vonona, manao izay, madiva,... : tsara hianarana io tononkalo io, mila hatory ny masoko, madiva hilentika ny masoandro.

 _____________________________________________

Dia ity mba misy fanalàna havizanana sy fakana alahelo kely : 

Tsy miala eo amin'ny foto-kevitra momba an'i Madagasikara isika.

Vaovao vao nampitain'i Helisoa ity ary nanaitra ahy : sary hosodoko nataon'i Brigitte Rabarijaona.

fanazavana eo ambany : 

Ny fanakambanan-teny

Raha ny teny voalohany miafara amin'ny  -ka , -tra, -na, ary ny faharoa manomboka amin'ny renifeo dia toa izao ny lalànan'ny fanakambanan-teny :

alatsaka ny -ka, ny -tra, na ny a amin'ny -na, dia soloina tsipi-panohizana "-". Raha toa ka tokony hiova ny renifeo amin'ilay teny faharoa dia ovaina ka ny :

f tonga p : tongo-parafara

h tonga k : tongo-kazo 

l tonga d : tongo-dovia

r tonga dr : hero-dronono

s tonga ts : tongo-tsaka

v tonga b : tongo-boalavo

z tonga j : sora-javona 

Raha toa ka miafara amin'ny -na ny teny voalohany dia milatsaka ny a amin'ny -na  saingy ny n kosa miova ho m eo alohan'ny renifeo b sy p, na maty mihitsy eo alohan'ny renifeo m sy n :

oh : moron-tsiraka, sisin-tany, feom-baliha, fofo-menaka.

Hevitra avy amin'i lap izy ity, tohanako fa tsara .

Jereo ato ny fanazavana.

Raha ny hevitra mipetraka ao amin'io lahatsoratra nataon'i lap io dia ho lalao mbola ho lava izy ity. Tsy an-tery hono fa izay terem-panahy. 

Mbola tsy ny anjara enti-modiko ity fa fanokafam-bavony aloha. 

Mahavità be daholo  ! Misaotra lap !

Ry tenin-drazako

 
Eny, mamiko ianao, ry tenin-drazako, ry teniko !

Tiako ianao, lalaiko loatra ary izao dia tsy afeniko,

Fa ny foko manontolo sy ny saiko sy fanahiko

Mampitovy lanja anao sy i Neny ilay niteraka ahiko.

Moa tsy taminao indrindra no nianarako niteny :

Nanononako an’i Dada, nanononako an’i Neny.

Dia i Dada sy i Neny : sampan-drano nitsinjovako

Ny loharano niandohako dia ireo razana tsarovako.

Dada ! Neny ! mamy izany. Aina nisehoan’ny felana,

Tany nisehoan’ny voa, lalana nanelanelana,

Vavolombelona hita maso maneho ny lasa izay takarina

Ho tsinapa sy azo raisina ary tena nisy marina...

Tiako i Dada, mamy i Neny ! Nefa inona, lazao

Ny ho nanononako azy raha tsy tao tokoa ianao ?

Ry Tenin-drazako lalaiko ! Ry teny mamy tsy hariako,

Taminao no nahalalako ireto faka nitsiriako...

Ary raha zohina indray ny zanatohatra niakarako,

Teny an-dalan'ny fiainana isoritan'ny tantarako,

Dia lasitra namboarinao, notinefinao maharitra

Hifanentana amin'ny molotro, no nahaizako namaritra

Ny hasoan'ito taniko. Ka na lanitra baliaka,

Na tanety mena volo, na ny fanja soa sariaka,

Na ny rano mikoriana, na ny vorona mikalo

Eny anivon-takariva mampiherika mpandalo

Ka mampody aina indray ilay tanàna haolo ngazako...

Taminao dia taminao ! Taminao ry tenin-drazako. 

Ary nony vaky vony ilay fitia tanaty foko,

Ka niraraka ho hanitra ny embona ela notrotroiko,

Moa tsy teny taminao no nanokatra ny molotro

Hanambara ilay fitia nampombain'ny fo natolotro ?

Teny tsotra mahalaza ny fitia sy ny alaheloko

Izay nirafitra ho tantaran'ny tsiambarambarateloko .

Eny, ho'aho, ry tenin-drazako, ry fiteny malagasiko,

Tsy nindrana aho fa ambiny aza ireto vita an-taratasiko !

Tapitra eo va re ny soa sy ny voa izay notiazako

Taminao, ry teny tiako, taminao, ry tenin-drazako ?

Moa ny herinao voafetra ho an'ny andro fahazazako

Ka raha misondrotra ny taona  dia hiletsy ilay malazako ?

Tsia ry teniko lalaiko ! Tsia, ry teny izay hamboiko !

Tsia ry teny malagasy, ry fiteny iray tsy foiko !

Atao ahoana no hanadino, fa ireo aina sy solofoko,

Ireo taranaka avy amiko ary tena sombi-nofoko :

Tsiry vokatry ny faka, piti-drako tonga aina,

Sarobidiko, lalaiko, nofiko raha diva haraina :

Noro, Fanja, Vero, Tiana, Hery, Zo, Voahangy, Mamy...

Tsy taminao daholo va no nanononako an'izany ?

Taminao no nahitako izay mba laniko ho anarany,

Na i Ramatoaniaiko, na izato Andriamparany...

Ry tenin-drazako lalaiko ! Afapo ny faniriako,

Fa azo taminao daholo izay itiavako ny tiako. 

Ary moa ho lany tsiro ny herinao raha toa fakaina

Ny hasinkasin-kevi-tsoa italanjonan'ito saina,

Rehefa injay ianao velarina hanamboarana fiainana :

Mibaribary sy miseho ny marina ekem-pisainana .

Voazavanao ny tsy hita maso, tazoninao ny fahagola ,

Raketinao ny fahendrena tamin-drazako efa tola.

Abaribarinao an'ohatra ny adim-piainana itolomako,

Ny eritreritra sy nofiko, ny hevi-dalina ironako,

Ny fanahy mikatsaka hery, ny finoana izay ilomako,

Hay tsy zava-baovao, f'efa nisy ka iombonako

Tamin'ireto razambeko, olon-kendrin'ny fahiny,

Italanjonan'ny taranaka mandimby ankehitriny ?

Dray ! Ry teny mamy loatra ! Dray ! Ry teny iray mba tiako !

Moa tsy ny torohevitrao no nanitsiako itony diako ?

Tiako ianao, lalaiko loatra ! Ny momba anao sy ny forongony

Horaiketin'ito foko amin'ilay vilany nongony...

Ka ny satanao  rehetra sy ny zony no handrianiko

Ny hevitra napetrakao hozohiko sy antoniko.

Ka na firy refin'andro hany sisa holalovako,

Ahy ianao, ry tenin-drazako, ary hijanona ho lovako.

Rado (1952)